چند روزی سرگرم کتاب«القیاده فی المجتمع العربی الاسلامی قبل الاستعمار» بودم که دهها محقق از تونس و اردن و یمن و سوریه و قطر و مراکش با تخصصهایی در تاریخ و زبانشناسی و فلسفه و علوم سیاسی کتاب بالا را با مقالات متعددی تألیف کردند تا ویژگیهای رهبری جوامع عربی-اسلامی پیشااستعماری را مطالعه کنند. بخش جالبی از آن مقالات فؤاد صلاحی است که به زندگی رهبران دولتهای زیدیه در یمن میپردازد که آخرین آنها امام احمدبنیحیی(۱۸۹۱-۱۹۶۲)بود که برای به حداکثر رساندن اعتبار و منزلت و قداست خود نیروی تبلیغاتی وسیعی را صرف این میکرد تا به پیروان و مخالفانش إلقا کند که او زبان جنیان را میداند و نه تنها با آنها در ارتباط است بلکه از آنها برای مجازات مخالفانش هم استفاده میکند. شما کتاب«تحفه المجیب على اسئله الحاضر والغریب»شیخ مقبل الوادعی رهبر سلفیهی مدرن یمن را ببینید که از آمریکا تا آلمان از سودان تا بریتانیا از او استفتاء کردهاند و او پاسخ داده که یک فصل کامل آن به پرسشهای جهان مدرن از قطب سلفیهی مدرن به اجنه و ازدواج با اجنه و آیا جنیان سلفی هم دارند یا خیر اختصاص دارد. جالب است در بحث امکان ازدواج انسان با اجنه میگوید: هیچ مانعی ندارد اما امام مالک این را بد میشمرد که زنی حامله از خانه بیرون آید و از او بپرسند شوهرت کیست؟و او بگوید یکی از جنیان است، امری که باعث میشود که راه زنا و توجیه فسق و فجور گشوده شود. شیخ مقبل الوادعی در کتابش بسیار در عادیسازی روابط جنیان با مردم کوشیده به طوری که در مجالس درس نقل میکند دختری از جنیان حضور مییافت حفظ قرآن میکرد و با استاد قهوه میل میکرد. امروز هم که میبینید در یمنِ مبتلا به «قات» ضربالمثلی دارند که«القات قوتُ الصالحین» با این پیشینه هیچ جای تعجبی نمیماند.