دین مردمان کارتاژ ۴

{دین مردمان کارتاژ ۴}

{در این جا، می توان اطلاعات خود را درباره خدایان کارتاژی در دوره ای افزایش دهیم که به دوره هلنی ساختن (سده سوم) معروف است و این کار را با بررسی سوگند مشهور هانیبال (پادشاه معروف کارتاژی ها) در عهدنامه فیلیپ پنجم، پادشاه مقدونیه بررسی می کنیم که پولیبیوس آن را ذکر کرده است. این عهدنامه که مربوط به ۲۱۵ پیش از میلاد است، حاوی یک سلسله مواردی است که هانیبال تعهد می کند که آن ها را رعایت نماید و خدایان عمده کارتاژی را به شهادت می طلبد. خواه این خدایان به خدایان یونانی مربوط باشند یا نه، تطابق ها مسلم است و تعبیر یونانی از این عهدنانه نیز چنین وضعیتی را دارد:《در حضور زئوس، هرا و آپولو؛ در حضور گینوس (دایمون Daimon) از کارتاژ و هراکلس و یولائوس؛ در حضور آرس تریتون Ares Triton پوسئیدون، در حضور خدایانی که برای ما می جنگند و خدایان خورشید و ماه و زمین، در حضور رودها و دریاچه ها و آب ها؛ در حضور همه خدایانی که کارتاژ را در تصرف دارند؛ در حضور همه خدایانی که مقدونیه و بقیه را در تصرف دارند؛ در حضور همه خدایان ارتش که ناظر بر این سوگند هستند… .»
این سند، بسیار جالب توجه است. شاید ترجمه یک متن پونیکی به یونانی و شاید فهرستی از خدایانی باشد که با آنها به طور مستقیم آشنا بود و آنها را می پرستید. اما اشکالاتی وجود دارد: کرونوس و آسکله پیوس، دو تن از خدایان عمده، که مطابق با خدایان پونیکی (بعل هامون و اشمون) هستند، در این سوگند دیده نمی شوند. از سوی دیگر، خدایان کوچک تر دیگری مانند پولائوس (احتمالا گونه دومی از اشمون)، آرس، تریتون، و پوسئیدون (خدایانی که برای آنها . یافتن معادل دشوار است)، وجود دارند. احتمال دارد که این دشواری، ناشی از ناپایدار ماندن تطابق های یونانی است. بدین ترتیب، مثلا زئوس در این تنها مورد به جای آنکه به جای معمول کرونوس باشد به صورت بعل هامون است. هرا، بدون تردید، تانیت است. به نظر می رسد که آپولو با رشف تطابق دارد. دیو، نزد کارتاژیها، نباید به یک تعبیر دو سائود Dussaud آستارته باشد، هراکلس ملقارت است.
ویژگی دیگر سوگند هانیبال جالب توجه است و آن عبارت از ذکر نام خدایان به صورت گروه های سه خدایی است. این واقعیت، دلالت بر گرایش به یک سازمان خانوادگی و سلسله مراتب خدایان دارد. به طوری که، آن را در دین فنیقی ها می توان دید. اما اطلاعات مربوطه، به ندرت به دست می آید. میان تانیت و بعل هامون ارتباطی هست (بدین ترتیب، یا به ترتیب برعکس)، که بدون تردید، حاکی از زوج آسمانی است و چنین است لقب تانیت پنه بال Tanit Pene Ball، که پیوستگی بیشتری میام دو عنصر زوج را به دست می دهد. همچنین امکان دارد که ستون هایی با بتیل های سه گانه، حاکی از گروه بندی خدایان باشد. خدایان یونانی در کارتاژ، بدون معادل های دقیق در میان خدایان محلی اقتباس شده اند. مانند
دیونوسیوس، آفرودیت، دمتر Demeter و کره Kore پرستش دمتر، که در دوره یونانیان به سرس Ceres معروف شد، به طور ویژه ای گسترده بود و تردیدی نیست که این گستردگی، مانند مراسم دیونوسیوس، مربوط به تأکید شعائر دینی باشد.
از خدایان مصری، باید به طور ویژه یاد کرد. پرستش آن ها به طور کلی، در کتیبه ها یا نام شناسی ظاهر نمی شود. اما حرز و تعویذها، تصویرهای آنها را به تعداد زیاد نشان می دهد. پتاح Petah، هوروس Horus، بس Bes، تحوت Thot، ایزیس Isis، مین Min، خونسو Khonsu، شو Shu، آمون – رع ۱ Amon – Re سخمت Sekhmet آنوبیس Anubis توئریس Taeris، مشهورترین آن ها هستند. حل این تناقض آشکار میان منابع ادبی و اسناد باستان شناختی، نسبتا آسان است: جادوگری مصری از موفقیت و تکامل فراوانی در کارتاژ بهره مند بود ولی اساسا، بر یک پایه عامیانه قرار داشت و این خود، مخالف با اعتقادات رسمی و عمومی بود.

٣. مراسم پرستش
پیکارد درست می گوید که کار اساسی دین پونیکی (کارتاژی) قربانی کردن است و گفته خود را بر این واقعیت متکی می سازد که، بخش اعظم متون و یادمان هایی که به ما رسیده است، به قربانی هایی اشاره می کند. این نکته ظاهرا به نظر تصادفی می آید، زیرا در کارتاژ، مراسم معمولی و فوق العاده ای در پرستشگاه ها و در جشن های مذهبی، در روزهای معینی بر پا می شده است. اما درباره اینها، اسنادی در دست نیست، در صورتی که درباره قربانی ها، که بخش عمده حیات مذهبی را تشکیل می داد، مطالب فراوانی در دست است. هر چند این قربانی ها تنها تجلی دینی نبوده باشد. }

نکته۱: اینکه منظور از آمون رع اینجا دقیقا چیست را نمی دانم؟ رع ایزد خورشید و آمون ایزدی معادل زئوس و بعضا ژوپیتر است. در خود پاپیروس ها گاه نام رع به صورت آمون رع آمده است. که منظور خود رع است. که احتمالا اینجا هم منظور رع باشد. اما در هر صورت باید دانست که رع و آمون دو موجود متفاوت هستند.

ادامه دارد …

منبع: eitaa.com/soltannasir